سرگیجه و حالت گیجی یکی از شایع‌ ترین علائمی است که افراد برای آن به پزشک عمومی مراجعه می کنند.گیجی سر اغلب همراه با علائم دیگری مانند اختلال در تعادل، تهوع و صدای وزوز گوش همراه است.

سرگیجه علامتی است که می تواند توسط عوامل مختلفی ایجاد شود. درک علل شایع این مشکل هم برای بیماران و هم برای پزشکان بسیار مهم است. در این مطلب  به معرفی شرایطی که می تواند به باعث بوجود آمدن سرگیجه در فرد شوند می پردازیم.

اطلاعات موجود نشان می‌دهند که 5 تا 10 درصد از جمعیت کل دنیا ممکن است با سرگیجه مواجه شوند. فراوانی این عارضه با افزایش سن افراد افزایش می‌ یابد. حدود 30 درصد از افراد بالای 65 سالگی سرگیجه را تجربه می کنند. گیجی سر ممکن است هم در بزرگسالان و هم در کودکان رخ دهد، اما اغلب این مشکل بیشتر زنان را تحت تأثیر قرار می‌ دهد.

علل سرگیجه 

علت‌ های سرگیجه بسیار متنوع هستند. این حالت ممکن است در صورت تجربه التهاب‌ ها، اختلالات یا آسیب‌ ها، و حتی در همراهی با بیماری‌ ها رخ دهد. برای اشاره کلی به علل سرگیجه می‌ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• التهاب باکتریایی یا ویروسی گوش (وسط و داخلی)
• مسمومیت
• آسیب به مغز
• اختلالات عروقی
• تومورها
• میگرن
• اختلالات خواب
• افسردگی
• حرکت‌ های ناگهانی
• موارد دیگر مانند میگرن، آترواسکلروز، اختلال در نظام ضربان قلب، فشار خون بالا، هیپوگلیسمی، کم‌خونی و انورکسیا

متداول ترین علل سرگیجه :

اختلالات گوش داخلی: شرایطی مانند اختلالات و مشکلات گوش می تواند مکانیسم های تعادل را مختل کند و منجر به سرگیجه شود.
مشکلات عصبی: اختلالاتی مانند میگرن یا شرایطی که بر مغز تأثیر می گذارد می تواند به صورت سرگیجه ظاهر شود.
مشکلات قلبی عروقی: فشار خون پایین یا مشکلات مربوط به گردش خون می تواند باعث احساس سبکی سر و سرگیجه شود.
عوارض جانبی دارو: برخی داروها ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی باعث بوجود آمدن سرگیجه شوند که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می گذارد.
اضطراب و استرس: سلامت روان نقش مهمی ایفا می کند، به طوری که اضطراب یا استرس نیز در بوجود آمدن سرگیجه نقش دارد.

 سرگیجه در دوران بارداری

گیجی یک عارضه است که در طول دوران بارداری متداول و اغلب غیر خطرناک است. این مشکل ممکن است در هر مرحله از دوران بارداری رخ دهد. در هفته‌ های اولیه بارداری، سرگیجه ممکن است ناشی از کاهش فشار خون و نوسانات هورمون‌ های جنسی باشد. گیجی ممکن است با خستگی ضعف، تهوع و استفراغ همراه باشند.

در دوره سه ماهه اول بارداری، رشد جنین ممکن است باعث فشار بر عروق خونی مادر شود که به بوجود آمدن سرگیجه کمک می‌ کند. در این حالت به زنان باردار توصیه می‌ شود که در حالت خواب به پهلوی چپ بخوابند. لازم است از خواب بر روی پشت خودداری شود، زیرا این کار باعث فشار بر عروق وریدی می‌ شود که به سرگیجه منتهی می شود.

سطح کم گلوکز، خشکی، یا کم‌ خونی ممکن است در هر مرحله از بارداری علت گیجی باشد. در صورتی که گیجی با علائم دیگری همچون درد شدید سر یا افزایش فشار خون همراه باشد، لازم است با پزشک مشورت کنید.

انواع سرگیجه

انواع سرگیجه به دو نوع تقسیم می‌ شود:

• عدم استحکام، عدم تعادل، ترس از سقوط
• وهم حرکت محیط، سر یا تمام بدن که اغلب همراه با تهوع یا استفراغ است

سرگیجه و اختلالات تعادل بسیاری عوامل مختلف را ایجاد می‌ کنند، بنابراین تشخیص بیماری برای اثربخشی درمان بسیار مهم است. ابتدا باید یک معاینه پزشکی دقیق انجام شود. در این معاینه ، اطلاعاتی مانند علائم، مدت زمان گیجی، و موقعیت و مکان ظاهر شدن سرگیجه جمع‌ آوری می‌ شود، همچنین هر علائمی که همراه با گیجی باشد. سپس بررسی‌ های پایه مانند اندازه‌ گیری فشار خون، بررسی ضربان اندام‌ های فوقانی و پیگیری شکمی انجام می‌ شود.

در مرحله بعدی، بررسی‌ های چشمی، گوش و عصبی انجام می‌ شود. پس از انجام این بررسی‌ ها، دکتر مغز و اعصاب ممکن است پیشنهاد دهد که اقدامات تشخیصی اضافی نیز صورت بگیرد تا علت محتمل بیماری به دقت مشخص شود. در این موارد، بررسی‌ های تکمیلی مانند آلتراسونوگرافی شریان‌ های گردنی ، الکتروکاردیوگرافی (EKG) قلب ، تصویربرداری (رزونانس مغناطیسی سر، توموگرافی کامپیوتری) و غیره انجام شود.

ام آر آی و سی تی اسکن: آزمایش های تصویربرداری برای رد مسائل عصبی.
مانیتورینگ فشار خون: ارزیابی تغییرات فشار خون در موقعیت های مختلف.
تست های عملکرد دهلیزی: ارزیابی عملکرد گوش داخلی برای اختلالات دهلیزی.
بررسی داروها: تجزیه و تحلیل داروهای مصرفی برای شناسایی علل سرگیجه.

داروهای ضد سرگیجه زیادی وجود دارند، اما مکانیسم عمل آن‌ ها متفاوت است. به همین دلیل انتخاب یک داروی خاص سخت است و باید با توجه به علت سرگیجه تجویز شود. علاوه بر این، برخی از داروهای ضد سرگیجه ممکن است عوارض جانبی ناخواسته ای مانند خواب آلودگی ایجاد کنند. درمان به سه دسته تقسیم می‌ شود: مداخله علائمی و فوری، درمان علت و توانبخشی.

در درمان فوری، داروهای ضد سرگیجه مورد استفاده قرار می‌ گیرند. با این حال، همانطور که گفته شود، انتخاب دارو دشوار بوده و باید با توجه به علت سرگیجه انتخاب شوند. بنابراین در جلسات مشاوره با پزشک، مهم است که اطلاعات مربوط به بیماری خود را بسیار دقیق به اشتراک بگذارید تا به پزشک در انتخاب داروهای مناسب کمک کنید. داروهای معمولاً استفاده شده روزانه برای سرگیجه شامل: ضدآلرژیک‌ ها، بنزودیازپین‌ ها، بتاهیستین و یا نئورولپتیک‌ ها هستند.

نوع دیگر درمان، درمان علت است. این درمان به تبعیت از تشخیص گیجی که توسط بیمار احساس می‌ شود، بستگی دارد و هدف آن کاهش یا درمان کامل بیماری است.

درمان گیجی همچنین شامل فیزیوتراپی و توانبخشی است. برای بسیاری از بیماران، توانبخشی حسی یک عنصر مهم در درمان است و سیستم تعادل را بهبود می‌ بخشد. توانبخشی حرکتی برای هر نوع سرگیجه ای توصیه می‌ شود. تمرینات توسط فیزیوتراپیست انتخاب شده و درمان زمانی که علائم حاد کاهش یافته باشند شروع می‌ شود.

اصلاح سبک زندگی برای درمان سرگیجه

مدیریت سرگیجه اغلب شامل تغییرات سبک زندگی است:

• هیدراتاسیون: اطمینان از مصرف مایعات کافی برای حفظ فشار خون.
• تنظیم رژیم غذایی: اجتناب از مصرف زیاد محرک هایی مانند کافئین یا غذاهای خاص.
• ورزش منظم: ارتقاء سلامت کلی و بهبود گردش خون.
• تکنیک های مدیریت استرس: شامل تمرین های ذهن آگاهی و آرامش.

جمع‌ بندی
سرگیجه می‌ تواند نشانه مشکلات مختلفی در سلامتی باشد و تشخیص دقیق آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو، افراد باید هر گونه سرگیجه مزمن یا ناگهانی را جدی بگیرند و برای درمان و بررسی علت به مشاوره با پزشک متخصص مراجعه کنند.